Artikel over samenwerking, scholing en waarom palliatieve zorg meer is dan medische kennis alleen
‘Palliatieve zorg is teamwork — iedereen moet dezelfde taal spreken’| Artikel over samenwerking, scholing en waarom palliatieve zorg meer is dan medische kennis alleen
Na bijna veertig jaar in de zorg weet verpleegkundige Bianca van der Horst hoe belangrijk samenwerking is — zeker in de laatste fase van iemands leven. Onlangs volgde ze de Basisscholing Palliatieve Zorg. In dit gesprek vertelt ze hoe kennis, ervaring en aandacht samenkomen aan het bed, juist in de momenten waarop het er echt toe doet.
Met haar ruime ervaring heeft Bianca in allerlei ziekenhuizen gewerkt. Inmiddels is ze terug bij haar oude team op de afdeling Orthopedie, Plastische Chirurgie en Sportgeneeskunde van Amsterdam UMC — en daar geniet ze zichtbaar van. ‘Leuke combi,’ zegt ze glimlachend. ‘Ik hou van het academische, de dynamiek, de hectiek.’ Palliatieve zorg komt op haar afdeling niet dagelijks voor. Als het wél gebeurt, raakt het haar. ‘Soms heb je het met een twintiger over terminale zorg,’ zegt ze. ‘Dat voel je.’
Eén moment is Bianca bijgebleven: de overplaatsing van een vrouw naar het Amsterdam UMC voor een ingreep die haar leven zou moeten verlengen. Bij aankomst blijkt ze daar te kwetsbaar voor. Terwijl de artsen hopen op herstel, takelt ze verder af. De intensivist besluit dat de focus verschuift naar palliatieve zorg. Het is zaterdag. De anesthesist is niet bereikbaar, het palliatieve team ook niet. De jonge arts-assistent zoekt naar houvast, belt en overlegt, maar krijgt zijn supervisor niet te pakken en doet zelf een voorstel. ‘Hij stelde voor om haar eerst in slaap te brengen en daarna de pijn te bestrijden,’ zegt Bianca. ‘Het hoort alleen andersom. De vrouw lag te kreunen en ik mocht niets. Ik voelde me zó machteloos.’ Bianca blijft aan het bed tot de familie komt. Dan belt ze opnieuw. ‘Ik heb gezegd: dit kan zo niet. We gaan nu pijn behandelen.’ Ze krijgt mondeling akkoord, spuit morfine en ziet hoe de vrouw ontspant. ‘Eindelijk rust.’ Deze situatie laat zien hoe belangrijk kennis en samenwerking zijn. ‘Als we betere palliatieve zorg verlenen, dan wordt het beleid niet ad hoc in het weekend bepaald, maar al eerder besproken, liefst al voor mevrouw zou worden overgeplaatst. Zo ontstaat meer rust voor de patiënt, meer warmte en tijd voor familie — en hoeft niemand onnodig pijn te lijden.’
Uit nieuwsgierigheid volgde ze de Basisscholing Palliatieve Zorg. ‘Wat is nieuw? Wat kan beter op de afdeling?’ Het onderdeel met de trainingsacteur maakte de meeste indruk. ‘De acteur was zó goed,’ zegt Bianca. ‘Direct, eerlijk, scherp — precies wat je nodig hebt om echt te leren. Het was geen toneelstukje.’ De directe vragen hielden haar scherp. ‘Daar hou ik van. Ze lieten me nadenken over hoe ik reageer in gesprekken met patiënten en collega’s. Het maakte me weer bewust van mijn eigen handelen. Ik zou de scholing zeker aanraden aan collega’s die nog weinig ervaring hebben met palliatieve zorg,’ vervolgt ze. ‘Want als we allemaal dezelfde taal spreken — artsen, verpleegkundigen en verzorgenden — dan kunnen we sneller en met meer rust handelen.’
Wat ze in de scholing leerde, kreeg extra betekenis tijdens het congres van Carend. Daar woonde Bianca een sessie bij over de islamitische benadering van palliatieve zorg. ‘We werken hier in Zuidoost met zoveel verschillende nationaliteiten,’ zegt ze. ‘Dan is het waardevol om te begrijpen hoe mensen vanuit hun geloof en cultuur omgaan met het levenseinde.’ Ze vond het inspirerend om te zien hoe breed palliatieve zorg kan zijn. ‘Zo’n congres houdt je scherp.’
De zaterdag van de casus vergeet Bianca niet snel. Niet vanwege een schuldvraag, maar vanwege de les die erin schuilt. ‘Onzekerheid maakt het zwaar — voor de patiënt én voor het team. Als je twijfelt over wat het juiste is, bespreek het dan,’ zegt ze. ‘Samen kom je verder. We hoeven het niet altijd eens te zijn, als we maar hetzelfde doel voor ogen houden — zorgen dat iemand zo comfortabel mogelijk kan overlijden. Dat vraagt kennis, lef en aandacht van iedereen aan het bed. Voor collega’s met weinig ervaring in palliatieve zorg is de basisscholing echt waardevol. Je leert de taal spreken die samenwerking makkelijker maakt.’
‘Als iedereen beschikt over basiskennis van palliatieve zorg, groeit het hele team,’ besluit Bianca. ‘Je merkt het aan het bed — in de rust, de aandacht en de warmte die je samen kunt geven.’
Aanverwante artikelen
‘Het draait om waardevolle zorg, ook in de stervensfase‘
Over de kracht van incompany basisscholing palliatieve zorg bij Korian
Binnen de zorg voor kwetsbare ouderen is palliatieve zorg vaak een beladen onderwerp. Toch is het essentieel dat zorgmedewerkers over de juiste kennis en vaardigheden beschikken. Dewie Derks en Bianca Laan van Korian Nederland, delen hun ervaringen.
Scholing Palliatieve Zorg maakt zichtbaar verschil in de praktijk
Met het programma Scholing Palliatieve Zorg vergroten we de kennis van zorgverleners en docenten over palliatieve zorg. In heel Nederland worden zij getraind om mensen te begeleiden die ongeneeslijk ziek zijn. Er zijn inmiddels 2000 zorgverleners en 230 docenten opgeleid. Dit is een verandering die voelbaar wordt in de zorgpraktijk.
Incompany scholing palliatieve zorg: een investering in kwaliteit en samenwerking
Bloezem organiseert scholing om palliatieve zorg te versterken
Palliatieve zorg vereist expertise en samenwerking. Steeds meer zorgorganisaties scholen hun medewerkers hierin. Zorgorganisatie Bloezem koos ervoor om de Basisscholing Palliatieve Zorg incompany aan te bieden. We spraken met Esther Blaauw en Saskia Claassen over de voordelen.
Contact
Programma Scholing Palliatieve Zorg
Amsterdam UMC, locatie VUmc, Van der Boechorststraat 7
1081 BT Amsterdam / Postbus 7057 1007 MB Amsterdam