7 lessons learned: een terugblik op mijn tijd bij het programma ScholingPZ
Auteur: Josefien de Bruin
Met gemengde gevoelens deel ik met jullie dat mijn tijd als projectleider voor het programma Scholing Palliatieve Zorg met ingang van 1 maart tot een einde komt. Sinds enige tijd heb ik een aanstelling bij het AVL, wat betekent dat ik geen ruimte meer heb om de rol van projectleider binnen dit programma te vervullen. Nu ik op het punt ben gekomen van overdragen, is er ook ruimte voor terugblik op wat we tot nu toe allemaal al bereikt hebben met het project. Want samen met de toegewijde mensen die zich inzetten voor palliatieve zorg zijn we al ver gekomen sinds de start in 2022!
Een kwalitatief goede scholing aanbieden met de beschikbare middelen
Gestart vanuit een heldere visie, heb ik als projectleider in nauwe samenwerking met het programmateam de lijnen van de basisscholing palliatieve zorg bij patiënten met ongeneeslijke kanker uitgezet. De expertisegroep was hierbij een belangrijke voorwaarde, inclusief een goed communicatieteam gezien de grote ambities van het project: een landelijke uniforme basisscholing op basis van bestaand onderwijsmateriaal met een uitvoer in samenwerking met regionale partijen.
Na een half jaar werd het project nog omvangrijker door de onverwachte opschaling van de beoogde 525 zorgprofessionals naar 3.500 zorgprofessionals. Dit betekende niet alleen een totaal andere opdracht en ander speelveld, maar ook een grote onderwijskundige vraag: hoe kun je nu op eenzelfde manier een kwalitatief goede scholing aanbieden, met de beschikbare middelen? Ik kan zeggen dat we elkaar in deze uitdagingen als programmateam en adviesraad goed hebben kunnen vinden, maar óók met de expertisegroep, de projectgroep, en de diverse landelijke en regionale gremia waar we regelmatig aansloten voor een update en betrokkenheid bij deze uitvoer.
De balans tussen vaart maken en verbinding houden
Na inventarisatie van de huidige scholingen, het ophalen van de leerbehoefte van de deelnemers door middel van vragenlijsten en het vaststellen van de producteisen (denk aan de vorm en inhoud van de scholing), was het tijd om te kijken welke bestaande scholingen de basis zouden vormen voor deze landelijke uniforme scholing voor de drie doelgroepen.
Dat was geen gemakkelijke keuze. Want hoe kun je appels en peren vergelijken? In vele sessies met geïnteresseerden en onderwijsaanbieders haalden we extra input op voor de doorontwikkeling. Tussentijds zochten we continu contact met de linking pins van de regionale oncologie netwerken en de beroepsverenigingen. Kortom: het was een heuse balanceeract tussen enerzijds vaart maken vanwege de strakke programmatijdlijn en de ambities, en anderzijds verbinding maken en behouden met de andere partijen, stilstaan, reflecteren, en het geleerde weer toepassen.
En dan ineens is het zover!
De eerste scholingen voor verzorgenden en verpleegkundigen gingen van start in Alphen aan den Rijn, onder leiding van Miranda van Kerkvliet (GoSpirit), en de trainingsacteur Marja de Leeuw. Af en toe heb ik mijzelf in de arm moeten knijpen, dat we zover zijn gekomen!
Al met al ben ik trots op wat we met elkaar hebben opgeleverd en waar we nu staan. Ik schrijf bewust “we”, omdat het een team effort is, en ik kan zeggen dat oprecht heel Nederland heeft bijgedragen aan de scholing die nu ontwikkeld is, en reeds wordt aangeboden. Gesprekken, input, mails, eerlijke en oprechte communicatie heeft ons gebracht waar we nu zijn.
Een waardig levenseinde voor iedereen in Nederland
In de toekomst voorzie ik dat we met het programma een flinke boost hebben kunnen geven aan het vertrouwen en kunde van de zorgverleners, zodat zij met nog meer plezier en vertrouwen hun vak kunnen beoefenen. Zodat we dichter zijn bij mijn persoonlijke stip op de horizon: een waardig levenseinde voor iedereen in Nederland. Ik voorzie een palliatieve zorg (onderwijs) landschap dat nog sterker staat dan in 2022, en ik hoop dat we hier met zijn allen nog vele jaren de vruchten van mogen plukken.
Dit zijn mijn 7 belangrijkste lessen die ik meeneem uit mijn tijd als projectleider voor het ontwikkelen van de landelijke, uniforme basisscholing:
1: Een duidelijke visie als vertrekpunt
Alles begint vanuit een duidelijke visie. Het ontwikkelen van een landelijke uniforme basisscholing vereist een helder doel met oog voor verschillende belangen. Zonder een duidelijke visie blijft de inhoud oppervlakkig en mist het programma zijn beoogde impact.
Mijn visie voor het programma formuleerde ik als volgt: een sterke, inhoudelijk goede scholing waar docenten en deelnemers met veel plezier vandaan gaan. Vol kennis, kunde én vertrouwen om hun vak nóg beter te beoefenen, met optimale ontzorging van de samenwerkingspartners: iedereen heeft immers al voldoende werk!
2: Versterking door diverse perspectieven
Samenwerking met mensen die verschillende perspectieven inbrengen of groepen vertegenwoordigen verrijkt het eindresultaat. Door de betrokkenheid van de expertisegroep, het patiëntenperspectief en input van deelnemers te integreren, en vroeg de samenwerking te zoeken met de beroepsverenigingen, laten we de scholing optimaal aansluiten bij de behoeften vanuit de praktijk. Deze aanpak vergt tijd en aandacht, maar verstevigt het uiteindelijk resultaat.
Wat ik mooi vind is dat we de wensen en behoeften van verzorgenden, verpleegkundigen en artsen, en de ervaring van de expertisegroep echt leidend hebben laten zijn in de keuzes voor de vorm en inhoud van de scholing. Daarmee zijn er 3 verschillende vormen van blended onderwijsprogramma’s vormgegeven. Tegelijkertijd zie je door de gelijktijdige ontwikkeling ook raakvlakken tussen de programma’s. Kortom: als verzorgenden, verpleegkundigen en artsen binnen 1 organisatie de scholing volgen, is er wel onderlinge aansluiting en kun je direct met elkaar de zorg voor de patiënt en de naaste in de praktijk beter maken.
3: Blended learning voor effectief en motiverend leren
Blended learning bevordert persoonlijk en samenwerkend leren. Het online onderwijs geeft deelnemers de mogelijkheid om op een eigen geschikt moment de kennis te leren. In de groepsbijeenkomsten gaan de deelnemers met elkaar aan de slag om de kennis toe te passen en met en van elkaar te leren. Deze combinatie van werkvormen, handige tools en oefenmogelijkheden wordt positief gewaardeerd door de deelnemers.
4: Betrokkenheid, tijdige communicatie en algemene zichtbaarheid
Het is essentieel om alle stakeholders en samenwerkende partijen tijdig te betrekken en goed geïnformeerd te houden. Duidelijke communicatie vermindert misverstanden en voorkomt vertragingen in de ontwikkeling en uitvoer van het landelijke scholingsprogramma. Het is helpend als het gemeenschappelijke hogere doel duidelijk is.
Zichtbaarheid vereist effectieve communicatie naar de buitenwereld. Een nauwe samenwerking met het communicatieteam is daarom van onschatbare waarde om het programma onder de aandacht te brengen en te houden.
5: Durf hulp te vragen
Niemand staat er alleen voor. Het inroepen van hulp van het uitgebreide netwerk van betrokken experts is een krachtig middel om obstakels te overwinnen en het programma succesvol te maken. Daarbij heb ik ook zelf veel om hulp gevraagd en nog meer geleerd van mijn collega’s binnen het programma team: Christel Holwerda, Philo Logister, Judith Hetem, Marieke van den Brand en Yvette van der Linden. Veel dank aan hen daarvoor!
6: Het belang van samenwerking
Binnen het programma hebben we samengewerkt met zeer veel regionale en landelijke partijen, waaronder scholingsaanbieders, ambassadeurs van de onderwijsknooppunten en vele netwerkcoördinatoren. Het is inspirerend om te zien hoe het programma eerst de taak van een kleinere groep mensen was, en nu gedragen wordt door zoveel mensen in heel Nederland. Daarmee ben ik diep onder de indruk van de gedrevenheid en inzet van alle mensen met wie ik heb samengewerkt! En kan ik ook met vertrouwen de scholing loslaten en overdragen aan de nieuwe en door mij zeer gewaardeerde projectleider.
7: Geniet van het proces
Last but not least: geniet van het proces. Te midden van alle uitdagingen en inspanningen is het belangrijk om te beseffen en te waarderen hoe ver we zijn gekomen en om te genieten van elke stap op deze reis! Dat zou ik de volgende keer nóg meer doen.
Contact
Programma Scholing Palliatieve Zorg
Amsterdam UMC, locatie VUmc, Van der Boechorststraat 7
1081 BT Amsterdam / Postbus 7057 1007 MB Amsterdam
