Betere oncologische zorg door beter onderwijs palliatieve zorg – voor zorgdocenten én zorgverleners
Zorgverleners béter toerusten op goede palliatieve zorgverlening aan oncologische patiënten. En zorgdocenten méér leren over palliatieve zorgverlening in de oncologie, zodat zij er nóg beter les over geven. Daar zet programma Scholing Palliatieve Zorg, dankzij KWF-financiering, zich voor in.
Het optimaliseren van het onderwijs over palliatieve zorg aan zorgprofessionals en zorgstudenten – daar maakt het programma ‘Optimaliseren Onderwijs Palliatieve Zorg’ (O²PZ) zich dankzij subsidie van ZonMw al jaren hard voor. Maar recent is er nog een ánder programma gestart dat een mooie kruisbestuiving geeft aan de al bestaande projecten van O²PZ. Het landelijke programma ‘Scholing Palliatieve Zorg’ (ScholingPZ), gefinanceerd door KWF, zet zich namelijk in voor betere palliatieve zorgverlening aan ongeneeslijke kankerpatiënten.
Dat doet zij via drie projecten (zie kader onderin). (1) De ontwikkeling van het ‘Docentenprofiel Palliatieve Zorg 2.0.’ (2) Scholing aan zorgdocenten over oncologische palliatieve zorg. (3) Landelijke nascholing aan zorgverleners over palliatieve zorg voor ongeneeslijke kankerpatiënten.
Docententrainingen inventariseren
Johan Joosse (Amsterdam UMC) is programmamanager van ScholingPZ. ‘Na het schrijven van de projectplannen, de invulling van de projectteams en de kennismaking met alle stakeholders zijn we inmiddels gestart met de projecten’, vertelt Joosse. ‘Er heeft inmiddels een inventarisatie van bestaande docentscholingen palliatieve zorg plaatsgevonden. Daarbij hebben we 8 scholingen geïnventariseerd en geanalyseerd. Verder loopt er momenteel een behoeftepeiling van docenten en deskundigen aan de hand van een vragenlijst.’
‘ScholingPZ kan gebruikmaken van het uitgebreide netwerk dat O²PZ afgelopen jaren binnen de palliatieve zorg en het zorgonderwijs heeft opgebouwd’
Marijke Dericks-Issing
Programmamanager O²PZ
Zorgdocenten scholen in palliatieve zorg
Het nieuwe programma is van start gegaan dankzij financiering van KWF Kankerbestrijding. O²PZ-programmamanager Marijke Dericks-Issing (Amsterdam UMC) heeft in het voortraject geholpen met de financieringsaanvraag. De projecten van O²PZ en van ScholingPZ vallen beide onder penvoering van Amsterdam UMC en hebben ook inhoudelijk de nodige raakvlakken. Dericks-Issing: ‘Verbetering van palliatieve zorg begint bij goed onderwijs over palliatieve zorg in de opleidingen. Voor de doelstelling van O²PZ is het dan ook heel fijn dat het programma ScholingPZ er nu is. We merken dat palliatieve zorg een steeds betere plek in het zorgonderwijs krijgt. Tegelijkertijd zien we dat er een groot tekort is aan zorgdocenten die goed zijn opgeleid in palliatieve zorg. We zijn daarom heel blij dat ScholingPZ dit tekort nu kan oplossen door 480 zorgdocenten hierin te scholen.’
Ondersteunen op raakvlakken
Hoewel ScholingPZ een zelfstandig programma is, los van het programma van O²PZ, zullen beide programma’s elkaar ondersteunen waar dat gezien de raakvlakken logisch is. Zo heeft KWF O²PZ gevraagd om haar netwerk in te zetten voor de projecten van ScholingPZ. Dericks-Issing: ‘O²PZ loopt inmiddels al een aantal jaar en heeft een uitgebreid netwerk opgebouwd binnen de palliatieve zorg en het zorgonderwijs. Hier kan ScholingPZ gebruik van maken. Vanuit O²PZ vinden we het juist belangrijk om binnen het onderwijs palliatieve zorg versnippering tegen te gaan en samenwerking te stimuleren. Daar zijn afgelopen jaren al mooie stappen in gemaakt. Zoals de inrichting van het Landelijk Onderwijsknooppunt Palliatieve Zorg, een landelijk dekkende structuur die bestaat uit acht regionale Onderwijsknooppunten Palliatieve Zorg. Binnen deze regionale Onderwijsknooppunten Palliatieve Zorg werken onderwijs, onderzoek en zorgpraktijk regionaal samen aan het optimaliseren van onderwijs palliatieve zorg. Elk regionaal Onderwijsknooppunt heeft een ambassadeur die nauw contact heeft met stakeholders palliatieve zorg in de eigen regio. Deze landelijke structuur is helpend om het programma ScholingPZ onder de aandacht te brengen in de regio, om zorgdocenten te werven die getraind willen worden of die trainingen kunnen verzorgen, et cetera.’
‘In december selecteren we 50 tot 70 docenten die deskundig zijn in palliatieve zorg’
Johan Joosse
Programmamanager ScholingPZ
Verruiming van de mogelijkheden
Programmamanager Joosse merkt op dat KWF en Amsterdam UMC de opgestarte samenwerking als heel prettig ervaren. ‘Daarbij heeft programma ScholingPZ in overleg met KWF nog eens een extra bedrag van 922K aan financiering ontvangen – naast het oorspronkelijke bedrag van 874K. Dat betekent dat we – naast de eerstgenoemde 525 zorgverleners – nóg eens 3000 zorgverleners extra gaan opleiden. En niet 420 docenten, maar 480 docenten.’ De looptijd van het programma is hiervoor verruimd tot oktober 2026 (in plaats van de eerder vastgestelde deadline van december 2024).
Inventariseren en analyseren
ScholingPZ heeft tijdens de eerste fase van het programma al de nodige stappen gezet. Joosse: ‘We hebben inmiddels bestaande docentenprofielen palliatieve zorg geïnventariseerd. En er wordt een O²PZ-profiel 2.0 gepresenteerd tijdens het overleg van het Landelijk Onderwijsknooppunt op 20 december aanstaande.’ Verder zijn er 8 bestaande (bij- en na)scholingen palliatieve zorg voor docenten geïnventariseerd en geanalyseerd. ‘In december selecteren we 50 tot 70 docenten die deskundig zijn in palliatieve zorg’, vertelt hij. Van hen zullen er 20 meehelpen om de docentscholing te ontwikkelen.’ Het project dat zich bezighoudt met een basisscholing voor zorgverleners heeft in september en oktober 21 bestaande basisscholingen palliatieve zorg geïnventariseerd. Ook deze wordt momenteel geanalyseerd.
Bestaande initiatieven
‘Er is al heel veel gedaan op het gebied van palliatieve zorg en daarom willen we niet het wiel opnieuw uitvinden,” vertelt Joosse. ‘Wat we wel willen, is gebruikmaken van alle bestaande initiatieven en vooral kijken waar we kunnen samenwerken.’ Hoewel ScholingPZ zich specifiek richt op palliatieve zorg bij oncologische patiënten, is er desondanks veel overlap met palliatieve zorg aan andere patiënten. ‘Onderling zijn er veel raakvlakken binnen de palliatieve zorg’, besluit Joosse, ‘en deze nieuwe scholing is een mooie start’.
Over de projecten van het landelijk programma ‘Scholing Palliatieve Zorg’
Project 1. Ontwikkeling ‘Docentenprofiel Palliatieve Zorg 2.0’
Het nog te ontwikkelen ‘Docentenprofiel Palliatieve Zorg 2.0’ dient als kader voor de bij- en nascholing van zorgdocenten palliatieve zorg in het mbo, hbo en wo. Het docentenprofiel geeft aan waar zorgdocenten palliatieve zorg in de oncologie aan zouden moeten voldoen. Programma ScholingPZ betrekt (aankomend) zorgdocenten bij de ontwikkeling van het profiel, zodat deze goed aansluit op de dagelijkse praktijk van zorgdocenten.
Project 2. Scholing in palliatieve zorg – voor zorgdocenten (train-the-trainer)
Het programma ScholingPZ zet zich in voor de didactische ontwikkeling en implementatie van een inhoudelijke scholing (ook bij- en nascholing) palliatieve zorg in de oncologie voor zorgdocenten mbo, hbo, wo en wo+ (train-the-trainer). Want zorgdocenten die méér kennis hebben over goede palliatieve zorgverlening aan oncologische patiënten, kunnen ook béter lesgeven aan (aankomend) zorgverleners over palliatieve zorgverlening in de oncologie. En dat komt de kwaliteit van de gehele palliatieve zorg ten goede. Tijdens de looptijd van het programma gaat ScholingPZ 480 zorgdocenten hierin (bij)scholen.
Project 3. Landelijke nascholing palliatieve zorg ongeneeslijke kankerpatiënten – voor zorgverleners
Programma ScholingPZ ondersteunt bij de ontwikkeling en uitrol van een uniforme, landelijke bij- en nascholing palliatieve zorg bij ongeneeslijke kanker voor zorgverleners. In mei/juni 2023 rolt zij een eerste pilot uit. Vanaf september 2023 start zij met de implementatie, oftewel het (grotendeels) kosteloos opleiden van 3.500 zorgverleners gedurende de looptijd van het programma. Uiteindelijk brengt ScholingPZ de bij- en nascholing onder bij de opleidingsinstituten die deze hebben helpen ontwikkelen. Zij zorgen vervolgens, in samenspraak met KWF, voor verdere doorontwikkeling. Eén van de betrokken opleidingsinstituten is Carend, een platform voor palliatieve zorg. Carend heeft vooruitlopend op het landelijke programma als pilot een basistraining palliatieve zorg voor oncologieverpleegkundigen ontwikkeld, die zij medio 2022 heeft onderwezen aan 120 oncologieverpleegkundigen. Deze pilot is in evaluatiefase. ScholingPZ neemt de uitkomsten hiervan mee in haar landelijke programma. Voor de bij- en nascholing wordt accreditatie aangevraagd.
Auteurs: Maaike Glasbergen, Betty van Wijngaarden
Contact
Programma Scholing Palliatieve Zorg
Amsterdam UMC, locatie VUmc, Van der Boechorststraat 7
1081 BT Amsterdam / Postbus 7057 1007 MB Amsterdam
